De oorzaken van het negatieve beurssentiment

De meeste beleggers waren er aan het eind van 2007 wel over eens: 2008 zou een moeilijk beursjaar worden, maar er waren toch zeker mogelijkheden om geld te verdienen aan een opgaande markt. Vanaf begin januari lijkt de crisis, die onderhuids vanaf augustus contant aanwezig is geweest, echter in volle hevigheid te zijn losgebarsten.

De aanleiding voor de neergang, die beurzen wereldwijd teistert vanaf augustus 2007 is algemeen bekend: de subprimecrisis. Toch is het goed de achtergrond van deze anomalie in de Amerikaanse economie te behandelen, alvorens we naar de actualiteit kijken en de oorzaken proberen te duiden van de meer recente koersval.

De crisis op de Amerikaanse huizenmarkt

In de week van 13 augustus 2007 kregen de indices wereldwijd een tik. Oorzaak hiervan waren berichten over hedge funds hypotheekverstrekkers en banken, die verliezen hadden geleden op de zogenoemde subprime markt. Deze hypotheken voor particulieren met een zwakke krediethistorie werden al vanaf 2002 in grote getale verstrekt. Aangezien meer mensen in staat bleken te lenen, en dus een huis te kopen, liep de prijs van Amerikaanse huizen gestaag op.

De overwaarde, die door de stijgende huizenprijzen werd gecreëerd, werd door de Amerikaanse consument veelal besteed aan het verhogen van de levensstandaard. Het nieuwe uitgavenpatroon kon echter alleen worden volgehouden als de huizenprijzen bleven stijgen, aangezien er met meer overwaarde weer een grotere hypotheek kon worden aangegaan.

Op het moment dat de huizenmarkt stagnatie vertoonde, konden vele consumenten de uit de pan gerezen maandlasten niet meer voldoen. Dit leidde tot een ineenstorting van de markt voor subprime-leningen. Hypotheekverstrekkers zagen hun inkomsten opdrogen, en hedge funds en andere investeerders moesten fors afschrijven op hun belangen in Amerika.

Bankreuzen in Amerika en Europa

Alhoewel aanvankelijk slechts kleinere hypotheekverstrekkers en banken hun activiteiten moesten terugschroeven danwel staken, lijkt het er sinds het begin van 2008 op dat ook bankreuzen als Citigroup en Merril Lynch in de problemen komen. De banken moesten groteske bedragen afschrijven op hun portefeuilles en leden, voor het eerst sinds tijden, forse verliezen. Het vertrouwen in financiële instellingen, waar de economie op is gebouwd, lijkt voorlopig zoek.

Niet alleen Amerikaanse banken geraken in de rode cijfers. Europese banken hebben grote investeringen in de Verenigde Staten gedaan. Ook Europese bankgiganten moesten onlangs toegeven grote afschrijvingen te moeten doen.

Stroomversnelling

De kredietcrisis is het product van beide voorgaande problemen: de neergang van de Amerikaanse huizenmarkt en de daaropvolgende afschrijvingen door grote banken. Ook de betalingsproblemen van banken onderling, de interbancaire geldmarkt, mag onder deze noemer worden geplaatst. De stroomversnelling waarin de crisis nu lijkt te geraken heeft echter nog een aantal concrete oorzaken.

Recessie in Amerika

De stagnatie in de huizenmarkt van Amerika krijgt navolging in andere sectoren. Consumentenbestedingen waren rond de kerst lager dan vorig jaar en de productiecijfers vielen begin deze maand ook tegen. De kurk van de Amerikaanse economie is immer de consument geweest. De regering van de VS heeft daarom besloten om ieder huishouden een bonus van 1100 dollar te geven, in de hoop dat ze het zo snel mogelijk weer uitgeven. Het is echter de vraag of een dergelijk gebaar, welke voor 150 miljard dollar op de reeds dieprode Amerikaanse overheidsbegroting komt, het negatieve sentiment kan doen omslaan.

Inflatie

Bij een afremmende economie is er in de regel een instrument, dat bij uitstek geschikt is om door centrale banken te worden gehanteerd: het rentetarief. De Amerikaanse centrale bank, de FED, verlaagde afgelopen maanden dan ook stelselmatig haar belangrijkste rentetarief, van 5,75 naar 4,75 procent. Eind januari volgt wederom een rentebesluit. Beleggers verwachten dat de FED de rente met minstens een half procent verlaagd. In Europa het de ECB tot nu toe geweigerd het rentetarief te verlagen.

Een verlaging van de rente heeft echter invloed op de geldhoeveelheid. Een grotere geldhoeveelheid in de markt betekend inflatie, geldontwaarding. De hoge prijzen voor olie, grondstoffen en voedsel, allen aangewakkerd door de steeds grotere vraag uit emerging markets als China en India, doen de rest. De centrale banken zien zichzelf zodoende terug in een spagaat, tussen geldontwaarding en vertragende economische groei.

Of de trend van de laatste weken zich voortzet, en de financiële wereld in een echte crisis beland, is nog maar de vraag. Veel zal afhangen van de reacties op het rentebesluit van de FED op 31 januari aanstaande.

Bronnen: Koersalarm.nl, Emissies.com, de Tijd.

Bron: koersalarm.nl