Flitshandel goed voor de markt?

Vanochtend las ik in het FD weer eens een artikel over flitshandel. Deze handel staat al een tijdje in de belangstelling dankzij het boek Flash Boys van de Amerikaanse journalist Michael Lewis. Deze journalist stelt o.a. dat flitshandel niets meer is dan handel met voorkennis. Met die stelling ben ik het niet helemaal eens maar dat flitshandel een bepaalde groep handelaren een voorsprong geeft op beleggers is evident.

Het artikel in het FD is een verslag van een paneldiscussie waaraan een paar grote beleggers en een flitshandelaar aan deelnamen. De standpunten waren voorspelbaar. De vertegenwoordiger van IMC, één van de grote partijen in de wereldwijde flitshandel, argumenteerde dat flitshandel bijdraagt aan hogere liquiditeit en daardoor betere marktprijzen voor beleggers. De beleggers daarentegen vonden niet dat flitshandel bijdraagt aan beter handelsprijzen en ook de liquiditeit was volgens hun niet groter geworden door de flitshandel. Het artikel eindigde met een opmerking van een belegger dat door de flitshandel het verschil tussen bied- en laatkoersen is afgenomen, waardoor er een “gigantische” daling in de handelskosten is geweest.

Wat mij opvalt aan de hele discussie over flitshandel is dat ik zo weinig hoor spreken over de essentie van een marktplaats voor beleggers. Ik ben al sinds 1978 actief als handelaar in derivaten. Eerst als marketmaker en later als broker. In de periode 1978 tot nu heb ik de markt op alle manieren zien veranderen. Eén rode draad loopt door al die veranderingen heen: de effectenhandel is steeds verder af komen te staan van het uiteindelijk maatschappelijke doel, een marktplaats voor beleggers.

De flitshandel is daar een mooi voorbeeld van. Uiteraard roepen flitshandelaren dat ze bijdragen aan meer liquiditeit en dat dat goed is voor de markt maar kom nou, dat gelooft toch niemand?

Flitshandelaren kunnen alleen maar bestaan als er veel handel is. Je zal geen flitshandelaren tegenkomen in bijvoorbeeld een fonds als Beter Bed of Heijmans. In die fondsen gaan ze pas actief worden als er veel handel is. Een mooi voorbeeld is het aandeel AstraZeneca. Dit Zweedse farmafonds is momenteel onderwerp van een overnamespel. Door deze overname is de handel aanzienlijk toegenomen en daarop is het flitshandelshuis Optiver ingesprongen. Optiver nam in april ruim 13% van de handel in het aandeel voor haar rekening. De activiteiten van Optiver in dit fonds zijn het gevolg van de toegenomen handel en niet andersom.

De claim dat een flitshandelaar dus zorgt voor extra liquiditeit is waar, maar dan wel alleen in aandelen waar een belegger toch al goed uit de voeten kan omdat er voldoende handel is.

Laten we onszelf dus niet voor de gek houden. Een flitshandelaar heeft geen enkel ander motief om in een aandeel te gaan handelen dan geld verdienen. De flitshandelaar gaat niet in een aandeel handelen met het nobele streven om de liquiditeit voor beleggers te vergroten.

Nu heb ik geen enkel moeite met geld verdienen ik vind dat de primaire taak van elke commerciële onderneming. Maar waar ik wel moeite mee heb is dat er onvoldoende gekeken wordt naar de risico’s die de flitshandel met zich meebrengt.

Behalve het risico van de handel met voorkennis, die wel aanwezig is ook al zeggen de flitshandelaren van niet, is er ook het risico van het wegvallen van de liquiditeit. Dat laatste is iets wat vaker gaat gebeuren en waardoor beleggers met grote posities kunnen blijven zitten in een aandeel dat niet meer wordt verhandeld. De flitshandelaar is namelijk als een sprinkhaan. Als er in een aandeel veel handel is dan springt de flitshandelaar daar tussen. Maar zodra de interesse in een bepaald aandeel verdwijnt en de handel terugloopt dan is de flitshandelaar weer weg.

Als een belegger, gebaseerd op de hoge omzetten zijn belang vergroot heeft, dan kan het zijn dat die belegger opeens geconfronteerd wordt met een markt die niet meer liquide is. Als hij zijn positie dan wil afbouwen is hij overgeleverd aan de partijen die dan nog willen handelen. Vaak zijn die partijen dan dezelfde die naast flitshandelaar ook gewoon marketmaker zijn die over uitgebreide hedge mogelijkheden beschikken die beleggers doorgaans niet hebben.

Tot slot nog even terugkomen op mijn eerder stelling dat flitshandelaren weel degelijk handelen met voorkennis. Er zijn flitshandelaren die miljoenen over hebben voor de snelste verbinding met de beurzen. De eerste 50 meter glasvezel tussen de computer van de beurs en die van de flitshandelaar kan tot $ 100 miljoen opbrengen. Waarom zulke bedragen voor die snelle verbinding? Precies, om de koersinformatie net iets eerder te hebben dan de concurrenten en veel eerder dan de uiteindelijke belegger. Heet dat geen voorkennis?

Flitshandel voegt niets toe aan de totstandkoming van een eerlijke, transparante prijsvorming voor beleggingen. Flitshandel is er voor de bankrekening van de flitshandelaren en nergens anders voor.