Broodje derivaat verhaal
Deze column is geschreven door Erik Mauritz, senior advisor bij Trade Republic.
In een bekend experiment worden vijf apen samen in een hok worden gezet met een ladder. Bovenaan de ladder bungelt een tros bananen, maar zodra een aap de ladder opklimt om ze te pakken worden alle apen natgespoten. Wat ze heel vervelend vinden.
Bij de volgende poging door een andere aap gebeurt hetzelfde en al vrij snel krijgt elke aap die het probeert zodra hij de ladder beklimt een pak slaag van de rest.
Vervolgens wordt een van de apen vervangen door een nieuwe aap. Die probeert het weer maar wordt ook direct hardhandig op zijn plek gewezen. Dan komt er weer een nieuwe aap waarbij hetzelfde gebeurt.
Uiteindelijk zijn er alleen nog maar apen die eigenlijk niet meer weten waarom ze de ladder niet op mogen, maar toch houden ze iedereen tegen. En de bananen blijven onaangeraakt hangen.
Broodje Aap verhaal
Het experiment schijnt echter nooit uitgevoerd te zijn geweest, het is dus echt een broodje aap-verhaal.
Desondanks wordt het experiment vaak aangehaald in management- en andere cursussen als voorbeeld van een vastgeroeste cultuur.
Van primaten naar derivaten
Het doet mij ook denken aan de negatieve perceptie van derivaten. Dit is onder andere te danken aan de financiële crisis, waarin met name één type derivaat, de zogenaamde Credit Default Swap, veel schade heeft aangericht.
Sindsdien is een greep naar de tros met derivaten meestal vragen om een pak slaag, waardoor intussen ook beleggers die zelf nooit schade hebben ondervonden er geen oog meer voor hebben.
Vrees is begrijpelijk
De vrees voor derivaten is begrijpelijk, en in sommige gevallen terecht, maar er zijn toch ook bruikbare beleggingsconstructies die gemaakt kunnen worden met derivaten. (In het kader van transparantie; ik kom uit die wereld dus ik ben ongetwijfeld niet helemaal objectief.)
In de huidige markt is voor beleggers die last van hoogtevrees krijgen, maar toch liever niet eventuele verdere stijgingen mis willen lopen, een zogenaamd garantieproduct bijvoorbeeld mogelijk interessant.
Niet voor de echt lange termijn belegger; die is waarschijnlijk beter af met de vertrouwde “buy-elke-maand-en-hold” strategie met ETF’s, maar als je je beleggingen binnen een à twee jaar nodig hebt voor een bepaald doel dan is zo’n garantieproduct nu wellicht het overwegen waard.
Hoe werkt dat dan?
Een garantieproduct bestaat in principe uit twee onderdelen. Ten eerste een zero coupon-obligatie. Dat is een obligatie die geen coupons uitkeert maar in plaats daarvan met een korting wordt uitgegeven.
Obligaties noteren over het algemeen in een percentage, je kan er bijvoorbeeld een kopen voor 90% die op afloopdatum 100% uitkeert. Dan krijg je dus in plaats van coupon de stijging van 90% naar 100%.
Of in euro’s uitgedrukt; je koopt dan bijvoorbeeld deze obligatie voor 900 euro en krijgt aan het einde 1000 euro terug (als de emittent niet failliet gaat).
Als de rente hoger staat dan is ook bij zero’s de koers lager, want de korting die je krijgt om te compenseren voor de hogere coupon wordt dan ook hoger.
Call optie
Het tweede element is een call-optie. Als je in bovenstaand voorbeeld voor 900 euro de denkbeeldige zero hebt gekocht, koop je voor precies 100 euro call opties op bijvoorbeeld de AEX index, idealiter op met een uitoefenprijs rond de huidige koers.
Hoe lager de volatiliteit, hoe lager de optiekoers, dus hoe meer calls je kan kopen. Het mooiste is het als je genoeg calls kan kopen om voor 100% van de eventuele stijging van de onderliggende index mee te kunnen doen.
Dit pakketje van zero plus call is tezamen een garantieproduct ter waarde van 1000 euro. Als de AEX lager eindigt dan de huidige koers (uitoefenprijs) wordt de zero toch 1000 waard, dus leidt je geen verlies.
En als de AEX stijgt, krijg je niet alleen de 1000 euro maar ook de waarde van de call erbij. Als je voldoende calls kon kopen doe je dan mee met volledige stijging, dus als de AEX bijvoorbeeld 10% stijgt krijg je behalve de 1000 euro van de zero ook 100 euro voor de calls, waardoor je eindigt op 1100 euro (ook een stijging van 10%).
Je doet dan dus mee met eventuele stijgingen, maar je hebt geen downside. Je loopt hiermee wel het dividend mis en je loopt kredietrisico op de emittent van de obligatie. Elegant toch?
Bananen kunnen onderdeel zijn van een gezond dieet
Dit werkt niet met een hele lage rente, want dan is de zero bijna 100 waard en is er geen ruimte voor calls. Het werkt ook niet als de volatiliteit heel hoog is, want dan kan je te weinig calls kopen.
Op dit moment is de rente op het hoogste niveau sinds, wel, die (o.a.) door derivaten veroorzaakte kredietcrisis en de volatiliteit is ook niet zo hoog, dus vandaar dat ik toch weer naar die bananen durf te kijken.
Soms toch wel lekker hoor.
Zelf constructie bouwen
Je kan deze garantie-constructie zelf maken door obligaties te kopen* in combinatie met calls. Langlopende of minder populaire calls op Euronext worden tegenwoordig naar mijn mening echter helaas vaak slecht gesteld worden (d.w.z. dat het verschil tussen de bied- en laatprijs enorm groot kan zijn).
Een andere manier is om een kant-en-klaar pakket te kopen bij bijvoorbeeld BNP Paribas of Societe Generale. Deze partijen bieden producten met juist heel erg veel risico, zoals Turbo’s, maar ook producten waarmee risico’s beperkt kunnen worden.
Zulke kant en klaar pakketten worden ook wel Structured Products genoemd – nog een term waardoor je in veel kringen meteen de ladder afgetrokken wordt. En voor de duidelijkheid, dit verhaal gaat dus alleen over de garantieproducten binnen het Structured Products universum.
Kapitaalbeschermingsproduct op de AEX
Societe Generale heeft bijvoorbeeld een serie kapitaalbeschermingsproducten op de AEX met verschillende grenzen en afloopdata die bescherming bieden maar je ook laten meedoen met eventuele stijgingen. Daarmee koop je dus als het ware in een keer de hierboven beschreven constructie van een zero en een call.
Samenvattend is het bij de huidige marktomstandigheden afhankelijk van je horizon en verwachtingen wellicht toch weer interessant om op de ladder te klimmen een een kijkje naar deze specifieke tros derivaten te kijken.
Verdiep je uiteraard eerst in de werking, kosten en risico’s om te beoordelen of het bij je past. Want dat is wel het ding met bananen; als je niet uitkijkt kan je een lelijke uitglijder maken.
* Trade Republic, waar ik voor werk, biedt verschillende zero coupon obligaties die fractioneel gekocht kunnen worden, waardoor je deze obligaties voor exact het gewenste bedrag zou kunnen kopen, eventueel in combinatie met een optie (die biedt Trade Republic niet). Daarmee zou je je eigen garantiestructuur kunnen bouwen. Verder biedt Trade Republic in andere landen dan Nederland producten aan van Societe Generale.
